| بشنو از نی، چون حكایت میكند | 1.1.1 | واز جدائی ها شكایت میكند |
| کز نیستان تا مرا بُبریده اند | 1.1.2 | از نفیرم مرد و زن نالیده اند |
| سینه خواهم شرحه شرحه از فِراق | 1.1.3 | تا بگویم شرحِ دردِ اشتیاق |
| هر كسی كاو دور ماند از اصلِ خویش | 1.1.4 | باز جوید روزگار وصلِ خویش |
| من به هر جمعیتی نالان شدم | 1.1.5 | جفتِ بَد حالان و خوش حالان شدم |
| هر كسی از ظنِّ خود، شد یار من | 1.1.6 | از درون من نَجَست اسرارِ من |
| سِرّ من از نالۀ من دور نیست | 1.1.7 | لیك چشم و گوش را آن نور نیست |
| تن ز جان و، جان ز تن مستور نیست | 1.1.8 | لیك، كس را دیدِ جان دستور نیست |
| آتش است این بانگِ نای و، نیست باد | 1.1.9 | هر كه این آتش ندارد، نیست باد |
| آتشِ عشق است كاندر نی فتاد | 1.1.10 | جوشش عشق است كاندر مِی فتاد |
| نی حریف هر كه از یاری بُرید | 1.1.11 | پرده هایش پرده های ما درید |
| همچو نِی زهری و تریاقی كه دید ؟ | 1.1.12 | همچو نِی دمساز و مشتاقی كه دید ؟ |
| نی حدیث راهِ پُر خون میكند | 1.1.13 | قصه های عشقِ مجنون میكند |
| * دو دهان داریم گویا همچو نی | 1.1.14 | یک دهان پنهانست در لبهای وی |
| * یکدهان نالان شده سوی شما | 1.1.15 | های و هوئی در فکنده در سما |
| * لیک داند، هر که او را منظر است | 1.1.16 | کاین دهان این سری هم، زآن سَر است |
| * دمدمه این نای از دمهای اوست | 1.1.17 | های و هوی روح از هیهای اوست |
| مَحرم این هوش، جز بی هوش نیست | 1.1.18 | مَر زبان را مشتری، جز گوش نیست |
| * گر نبودی ناله نی را ثمر | 1.1.19 | نی جهانرا پُر نکردی از شکر |
| در غم ما روزها بیگاه شد | 1.1.20 | روزها با سوزها همراه شد |
| روزها گر رفت، گو رو، باك نیست | 1.1.21 | تو بمان، ای آنكه چون تو پاك نیست |
| هر كه جز ماهی، ز آبش سیر شد | 1.1.22 | هر كه بی روزیست، روزش دیر شد |
| درنیابد حالِ پخته، هیچ خام | 1.1.23 | پس سخن كوتاه باید، والسلام |
| * باده در جوشش گدای جوشِ ماست | 1.1.24 | چرخ در گردش اسیر هوشِ ماست |
| * باده از ما مست شد، نی ما از او | 1.1.25 | قالب از ما هست شد، نی ما از او |
| * بر سماع راست هر تن چیر نیست | 1.1.26 | طعمه هر مرغکی انجیر نیست |
| بند بُگسل، باش آزاد، ای پسر | 1.1.27 | چند باشی بندِ سیم و بندِ زر ؟ |
| گر بریزی بحر را در كوزه ای | 1.1.28 | چند گنجد؟ قسمت یك روزه ای |
| كوزۀ چشم حریصان پُر نشد | 1.1.29 | تا صدف قانع نشد، پُر دُرّ نشد |
| هر كه را جامه ز عشقی چاك شد | 1.1.30 | او ز حرص و عیب، كلـّی پاك شد |
| شاد باش ای عشقِ خوش سودای ما | 1.1.31 | ای طبیبِ جمله علتهای ما |
| ای دوای نخوت و ناموس ما | 1.1.32 | ای تو افلاطون و جالینوس ما |
| جسمِ خاك از عشق بر افلاك شد | 1.1.33 | كوه در رقص آمد و چالاك شد |
| عشق، جان طور آمد عاشقا | 1.1.34 | طور مست و، "خَرّ موسی صاعقا" |
| سّر، پنهان است اندر زیر و بَم | 1.1.35 | فاش اگر گویم جهان بر هم زنم |
| * آنچه نی میگوید اندر این دو باب | 1.1.36 | گر بگویم من، جهان گردد خراب |
| با لب دمسازِ خود گر جفتمی | 1.1.37 | همچو نی من گفتنیها گفتمی |
| هر كه او از همزبانی شد جدا | 1.1.38 | بینوا شد، گر چه دارد صد نوا |
| چونكه گل رفت و گلستان در گذشت | 1.1.39 | نشنوی زآن پس ز بلبل سر گذشت |
| * چونکه گل رفت و گلستان شد خراب | 1.1.40 | بوی گل را از که جوئیم؟ از گلاب |
| جمله معشوق است و، عاشق پرده ای | 1.1.41 | زنده معشوق است و، عاشق مُرده ای |
| چون نباشد عشق را پروای او | 1.1.42 | او چو مرغی ماند بی پر، وای، او |
| * پَر و بالِ ما کمندِ عشق اوست | 1.1.43 | مو کشانش میکشد تا کوی دوست |
| من چگونه هوش دارم پیش و پس ؟ | 1.1.44 | چون نباشد نورِ یارم پیش و پس |
| * نور او در یَمن و یَسر و تحت و فوق | 1.1.45 | بر سر و بر گردنم چون تاج و طوق |
| عشق خواهد كاین سخن بیرون بود | 1.1.46 | آینه غمّاز نبود، چون بود ؟ |
| آینه ات دانی چرا غمّاز نیست ؟ | 1.1.47 | زآنکه زنگار از رُخش ممتاز نیست |
| * آینه کز زنگ آلایش جُداست | 1.1.48 | پُر شعاع نورِ خورشیدِ خداست |
| رو تو زنگار از رُخ او پاک کن | 1.1.49 | بعد از آن، آن نور را ادراک کن |
| * این حقیقت را شنو از گوشِ دل | 1.1.50 | تا برون آئی به کلی، زآب و گِل |
| * فهم اگر دارید، جان را ره دهید | 1.1.51 | بعد از آن، از شوق، پا در رَه نهید |